Nierzadko jeden przedsiębiorca nie spełnia wszelkich oczekiwań, jakie zamawiający sformułował w stosunku do wykonawcy zamówienia publicznego. Z tego względu ustawodawca zezwala oferentowi na korzystanie z zasobów innych podmiotów, najczęściej przedsiębiorców posiadających te zasoby, których z różnych względów brakuje potencjalnemu (generalnemu) wykonawcy. Co warto wiedzieć o korzystaniu z zasobów podmiotów trzecich przez wykonawcę?

Z jakich zasobów może skorzystać wykonawca?

Ustawodawca w art. 118 Prawa zamówień publicznych umożliwił skorzystanie przez potencjalnego wykonawcę ze zdolności zawodowych, technicznych, sytuacji finansowej lub ekonomicznej podmiotów trzecich. „Skorzystanie to” może nastąpić na potrzeby potwierdzenia przez wykonawcę spełniania określonych przez zamawiającego warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji. Jednak ustawodawca zdecydował, że powoływanie się przez składającego ofertę na zdolności podmiotów udostępniających zasoby w odniesieniu do warunków dotyczących wykształcenia, kwalifikacji zawodowych lub doświadczenia jest możliwe jedynie wówczas, gdy podmiot trzeci sam wykona roboty budowlane lub usługi, do realizacji których wskazane zdolności są niezbędne.

Natomiast dopuszczalne jest sięgnięcie po to uprawnienie jedynie w stosownych sytuacjach oraz w odniesieniu do konkretnego zamówienia, lub jego części. Warto przy tym podkreślić, że nie mają tu znaczenia stosunki prawne łączące oferenta z podmiotem udostępniającym swoje zasoby. Tym samym wchodzą tu w grę wszelkie przewidziane prawem sposoby nawiązywania współpracy przez przedsiębiorców. Jednocześnie, aby skorzystać z zasoby podmiotu trzeciego wykonawca musi złożyć wraz z ofertą albo z wnioskiem o dopuszczenie do udziału w postępowaniu zobowiązanie podmiotu udostępniającego zasoby do oddania mu do dyspozycji niezbędnych zasobów na potrzeby realizacji danego zamówienia lub inny podmiotowy środek dowodowy potwierdzający, że wykonawca realizując zamówienie, będzie dysponował niezbędnymi zasobami tych podmiotów. Do kiedy można przedstawić te dokumenty?

Nieprzekraczalny termin

Zgodnie z art. 123 Prawa zamówień publicznych wykonawca nie może, po upływie terminu składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo ofert, powoływać się na zdolności lub sytuację podmiotów udostępniających zasoby, jeżeli na etapie składania wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu albo ofert nie polegał on w danym zakresie na zdolnościach lub sytuacji podmiotów udostępniających zasoby. Złożenie oferty albo wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu jest więc granicą, po przekroczeniu której wykonawca nie ma już prawa powoływać się na zasoby podmiotów trzecich, także w ramach podwykonawstwa.

Oznacza to, że wykluczona jest sytuacja, w której oferent/wnioskujący do udziału w postępowaniu będzie dążył do sięgnięcia po zasoby innego pozoru, np. w drodze składania wyjaśnień do złożonej oferty czy uzupełniania dokumentacji. Nie znaczy to jednak, że raz złożone przez wykonawcę oświadczenie we wskazanym zakresie nie może ulec zmianie. Wręcz przeciwnie.

Czy oświadczenie dotyczące podwykonawstwa można zmienić?

Krajowa Izba Odwoławcza w wyroku z dnia 2 kwietnia 2024 roku, sygn. akt 883/24 stwierdziła, że oświadczenie wykonawcy dotyczące podwykonawstwa ma charakter oświadczenia wiedzy, a nie woli. Z tego względu może ono ulegać zmianom stosownie do okoliczności faktycznych, jak również podlega wyjaśnieniom w toku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Pomimo tego, że oświadczenie to przeważnie jest składane w formularzu oferty nie przesądza o jego charakterze. Co więcej, KIO w przedmiotowym wyroku uznała, że oświadczenie w przedmiocie podwykonawstwa nie stanowi treści oferty sensu stricte, co wynika z okoliczności, że na etapie realizacji zamówienia wykonawca może zmienić zadeklarowany zakres podwykonawstwa w sposób przewidziany przepisami, umową czy postanowieniami SWZ (z ograniczeniami – jeśli został przewidziany obowiązek osobistego wykonania zamówienia).